Jako Papağanlarda Eğitim

 Jako Papağan Eğitimi ve Eğitim Teknikleri :

Giriş:

Yeni aldığınız kuşunuzu kafesine ve yeni evine alışabilmesi için ilk birkaç gün rahatsız etmeyin. Onunla hep yumuşak sesle konuşun, ani hareketler yapmayın. Sevdiği yeşillikleri ve meyveleri onunla konuşarak ona ikram edin. Mümkünse hep aynı kişi kuşu beslesin. Kuş size alışana kadar kafese elinizi sokmayın; bunun yerine tüneğe benzeyen bir sopa kullanın. Kuş çekinmeden uzattığınız sopaya çıkana kadar sabredin. Onu okşamak veya ellemek için çok ısrarcı olmayın. Zamanla aranızdaki güven artacaktır. Gri papağanlar yaklaşık 1000 kelime öğrenebilirler. Daha iyi konuşabilmeleri için dillerine kesik atmak hiçbir işe yaramayan, zararlı ve saçma bir uygulamadır. Harcanan emek ve süre, kalıtım, bireysel yetenek, geçmiş deneyimler kuşun iyi konuşabilmesinde rol oynayan faktörlerdir. Kuşunuza konuşma öğretirken kısa kelimelerle başlayın ve eğitimlerine hiç ara vermeyin. Öğrendikleri kelimeleri tekrar etmezlerse unuturlar. Amerikalı Dr.İrene Pepperberg gri papağanların 6’ya kadar sayabildiklerini, renkleri ve boyutları ayırt edebildiklerini ve birçok objenin ismini bildiklerini çalışmalarıyla ispat etmiştir. Ünlü papağanı Alex  (2007 ‘de öldü)  ile yaptığı çalışmalar tüm dünyayı hayrete düşürmüştür. www.alexfoundatıon.org adresinden üzerinde çalışmakta olduğu internet projesi ile ilgili bilgi edinebilirsiniz.

   animallia sitesinden faydalanılmıştır.

EĞİTİME HAZIRLIK VE BAŞLANGIÇ

Eğitim papağanlarda en zor ve en meşakkatli konudur. Gerek geçmiş deneyimleri ve gerekse doğal içgüdüleri nedeniyle papağanlar insanlardan ürkmektedir. Bazı papağanlar bu durumu kaçarak bazıları da saldırgan tavır ile bertaraf etmeye çalışırlar. Küçük bir kısmı ise insanlara karşı tamamen ilgisiz kalmayı yeğlerler. Eğitmenin bu aşamada iki seçeneği vardır. Bunlardan birincisi pasif bir yöntem seçerek kafes ortamında türdeşlerinden uzak bulunan papağanın insanlarla iletişim sağlamaya çalışmasını beklemektir. Bu yöntemin en büyük sakıncası çok uzun zaman alabilmesi ve sonucun her zaman istendiği gibi olmamasıdır. İkinci seçenek ise aktif bir yaklaşımın sergilenmesi ve papağanın doğrudan doğruya temasa zorlanmasıdır.

Burada zorlamadan kasıt şiddet değildir. Burada dünyaca meşhur papağan eğitmeni Ken Globus’un gözlemlerini anlatmak yerinde olacaktır. Ken Globus pek çok vahşi papağanın yer aldığı bir kafeste tek bir papağanı alarak onu sağlık yönünden incelemiştir. Bunun ardından papağanı kafese geri koyduğunda korku düzeyinin diğer papağanlara oranla belirgin bir düzeyde azaldığını gözlemlemiştir. Burada papağan kendisine zarar verilmediğini görmüş ve çok da korkulacak bir durum olmadığını idrak etmiştir.

Eğitimde en zor aşama budur ve bu aşama geçildikten sonra gelişme çok hızlı olmaktadır. Eğitmen, yukarıda bahsi geçen yöntemlerden birisini seçmek durumundadır. Ancak seçilen yöntem papağanın durumu, özellikleri, geçmiş deneyimleri, eğitmenin tecrübe seviyesi gibi pek çok etmene bağlıdır. Her durumda etkili ve her koşula uygun bir yöntem bulunmamakta ve ‘nabza göre şerbet’ verilmesi gerekmektedir. Bir yöntem bir papağanda çok etkili olabilirken bir diğerinde çok ters etkiler yaratabilmektedir.

Alıştırma Dönemi

Papağanınız eve gelmeden önce tüm hazırlıklar örneğin kafesin konulacağı mekân, kafes ve içindeki tertibat (tünek, mineral bloğu vs) hazır olmalıdır ve papağan gelir gelmez yeni evine yani kafesine konulmalıdır. Kafesin konumu çok önemlidir. Papağan sizin yakına geldiğinizi önceden görebilmeli ve kafese yakın çevre çok yoğun olmamalıdır. Örnek vermek gerekirse kapı kenarları, her öğün kullanılan bir yemek masasının hemen yanı ya da çok sık kullanılan bir oturma grubunun yanı kafesin yerleştirilmesi için uygun değildir. Kafes salonun en sakin köşesine ve yerden en az 50cm yukarıya konulmalıdır.

Papağanlar doğal içgüdüleri gereği daha yüksek konumda olduklarında daha rahat ve güvende hissetmektedirler. Kafes cereyan almayan ve dik güneş ışınlarının gelmediği bir yere konulmalıdır. Ayrıca kalorifer ya da sobaya yakın yerlere yerleştirilmemelidir. Papağanınız eve geldiği ilk 2-3 hafta mümkün olduğu kadar rahat bırakın ve ortama ve size alışması için ona zaman tanıyın.

En evcil papağan bile bir alışma evresi geçirir ve bu dönemde fazla üstüne gitmemek en uygun seçenektir. Bu süreç içerisinde yem-su değişimi ve temizlik haricinde papağanınızı mümkün olduğunca rahatsız etmeyin. Çocuklardan ve çok meraklı arkadaşlarınızdan uzak tutmanız gereklidir. Unutmamak gerekir ki papağanların hafızası inanılmaz kuvvetlidir ve yaşanacak en ufak bir olumsuzluk ilişkinizi geri dönülmez biçimde zedeleyebilir.

Temel Eğitim

Sandalye Tekniği: Özellikle hırlayan ve henüz insanlara alışamamış papağanlarda etkili olabilen bir tekniktir. Bu teknikte papağan ile asla göz teması kurulmamalı hatta kafesin bulunduğu yöne dahi bakılmamalıdır.

Eğitmen bir sandalye alarak kafese uzak bir mesafeye yerleştirmeli ve orada yaklaşık 10-15 dk oyalanmalıdır. Geçen sürede ani hareketlerden kaçınılmalıdır. Sandalye her geçen gün kafese 15-20 cm yaklaştırılmalı ve süre 5-10 dk artırılmalıdır. Eğitim sırasında papağanın hırlaması durumunda süre dolana dek eğitmen yerinden ayrılmamalıdır. Zira papağan kısa süre içerisinde, hırladığında eğitmenin uzaklaştığını görecek ve sürekli bu silahı kullanacaktır. Şayet papağan hırlıyorsa aşamaları biraz daha artırmayı deneyebilirsiniz.

Elden Yem Yedirme:

Evcilleştirmenin ikinci aşaması elden yem yemeye alıştırmadır. Yem kabını söktükten 2-3 saat sonra bir çekirdeği kafes tellerinin arasından ona ikram etmeyi deneyebilirsiniz. Sakin ve kendinden emin bir tavır bu durumda en iyisidir zira papağanlar ruh halini kolaylıkla anlar ve ona göre davranırlar.

Ürkek ve tedirgin yaklaşırsanız ısırma olasılığı çok daha yüksektir. İlk başlarda birkaç dakika beklemek ve ardı ardına birkaç deneme yapmak kâfidir. Bu süreyi gittikçe uzatarak elinizden yem almasını sağlayabilirsiniz. Şayet elinizden yem almıyorsa hemen yem kabını takmak yanlış bir davranıştır ve en azından 5-10 dakika kadar beklemeniz tavsiye olunur.
Papağanınız hiç ürkmeden elinizden yem yemeye başladıysa elinizi kafes tellerinden her defasında daha fazla sokarak ve en sonunda ise kafesin kapağını açarak elinizi içeri sokarak vermeyi deneyebilirsiniz.

Artık bu aşamayı da geçtiğinizde yem verirken belli belirsiz ona dokunarak ilk teması sağlayabilirsiniz. Hatta yemi parmaklarınızın arasında hafifçe gizleyerek onun size dokunmasını da sağlayabilirsiniz.

Konuşturma:

Aşağıdaki listede konuşma yeteneği açısından papağan türleri sıralanmıştır.

Her ne kadar bu sıralama genel bir yol gösterici olsa da her papağan kendi içerisinde değerlendirilmelidir. Bir Lori 30-40 kelime konuşabilirken bir jako sadece 1-2 kelime ile de sınırlı kalabilir. Özellikle muhabbet kuşu ile sultan papağanın ıslığa benzer seslerinin olduğu ve konuşmalarının zaman zaman zor anlaşıldığı, buna karşın gri papağan, amazon, ara ve kakadunun çok net ve anlaşılır konuşabildiğini göz önünde bulundurmakta yarar vardır.

Kalıtım, bireysel yetenek, geçmiş deneyimler, eğitimde harcanan emek ve süre gibi etmenlerin hepsi konuşma üzerinde etkilidir. Papağanlar sebep-sonuç ilişkisi kurmada oldukça başarılıdırlar. Örneğin pek çok papağan telefon zili çaldığında ‘alo’, kapı çaldığında ise ‘kim o?’ dendiğini kısa sürede idrak edecek ve ardından bunu kendiliğinden tekrarlamaya başlayacaktır.

Dolayısıyla bu tür bir bağlantıyı kullanarak onunla gerçek anlamda bir iletişime geçebilirsiniz. Banyo sırasında sürekli olarak ‘banyo’, yem kabının değiştirilmesi sırasında ‘mamma’, sabahları onu ilk gördüğünüzde ‘günaydın’, yatmadan ve ışıkları kapatmadan hemen önce ‘iyi geceler’ denilmesi bunlara örnektir.

Bunların sürekli olarak tekrarlanması sonucunda papağan gerçekleşen olay ile söylenen kelimeyi bağdaştıracak ve bir süre sonra aç kaldığında ‘mamma’ diyerek, artık uyumak istediğinde ise ‘iyi geceler’ diyerek size bu isteğini belirtecektir. Bunun gibi örnekler çoğaltılabilir.

Örneğin onun başını okşarken ‘kaşı-kaşı-kaşı-kaşı’ demeniz, omzunuza alırken ‘gel oğlum’ demeniz gibi. Hatta bir kişi ‘beni seviyor musun?’ dedikten sonra evde bulunan diğer bir kişinin ‘çok seviyorum’ demesi ve bunun defalarca tekrarlanması papağanın sorulacak ‘beni seviyor musun?’ sorusunun ardından ‘çok seviyorum’ demesine yol açacaktır.

İki kişiye dayanan bu eğitimi Dr. İrene Pepperberg, dünyanın en meşhur papağanı olan Alex isimli gri papağana uygulayarak ona pek çok objenin ismini söylemeyi, altıya kadar varan objeleri saymayı, büyük-küçük ve renk ayrımını yapmayı öğretmiştir

Eğitimle ilgili ön bilgiler:

* Eğitime başlamadan önce papağanın kanat ayarlarının yapılması ve tırnaklarının kesilmesi gereklidir. Konu ile ilgili bilgiye bakım sayfasından ulaşabilirsiniz.
*Eğitim her gün uygulanmalıdır.
*Eğitim günün belirli bir saatinde uygulanmalıdır. Öğle vakitleri ve yemeği takip eden 1-2 saat eğitim için uygun değildir
*Eğitimin papağanın normalde kaldığı oda haricinde başka bir odada yapılması verimi artırır.
*Eğitim sırasında odada sadece eğitimci bulunmalı ve dikkat dağıtıcı (tv, radyo, başka bir pet) unsurlar odadan uzaklaştırılmalıdır.
*Eğitim mutlaka kafesin dışında ve tercihen bir t-tüneğin üzerinde yapılmalıdır. Kafes papağanın hâkimiyet alanıdır ve eğitimin orada devam edilmesi halinde istenmeyen olaylar gerçekleşebilir.
*Eğitmenin kendinden emin olması şarttır. Papağan, insanın ruh halini kolaylıkla çözümleyebilir ve tedirgin ya da ürkek bir tavır onun korkusunu ve/veya saldırganlığını daha da artırır.
*Eğitim sırasında papağanın ısırması halinde eğitmen herhangi bir tepki göstermeden ağır ağır elini çekmeli ve bir süre bekledikten sonra eğitim sona erdirmelidir. Takip eden gün eğitime tekrar başlanmalıdır.

Sopa tekniği:
Bu eğitime başlamadan önce papağanın kanat ayarının muhakkak yapılması gerekmektedir. Malzemeler kısmında detaylı olarak tasvir edilen bir T tüneği mümkün olduğunca küçük bir odanın köşesine yerleştirdikten sonra papağanın bu tüneğin üstüne çıkmasını sağlamak gerekmektedir.

Kafesin kapısını açarak tüneğin üstüne doğru tutmak ya da altı açık olan kafesi ters çevirerek yine tüneğe doğru tutmak yöntemlerden birkaçıdır. T tüneğe çıkmaması halinde max 1mt * 1mt büyüklüğünde ve karton veya benzer bir malzeme ile kenarları kapatılmış bir köşe de bu amaç için kullanılabilir. Burada mühim olan papağanın sizden kaçamayacağını veya uzaklaşamayacağını idrak etmesidir.

Bir kez uygun bir yere yerleştirdikten sonra 30 cm boyunda ve yaklaşık 2 cm çapında iki adet sopa ile papağanın boynundan kuyruğuna doğru okşamaya çalışmalısınız. Burada temel amaç papağanın asla ve asla sopayı ısırmasına izin vermemek ve ikinci sopayı onun dikkatini dağıtmak için kullanmak suretiyle dokunmaya alıştırmaktır. Eğitim her gün ve aynı saatte toplam 15-20 dakikayı geçmeyecek şekilde yapılmalıdır. İlk defasında ucundan tuttuğunuz sopayı gün geçtikçe daha kısa mesafeden tutarak ve en nihayetinde sopayı tamamıyla bırakarak onu elle sevmeye alıştırabilirsiniz.

İlk birkaç deneme oldukça zor geçebilir ancak bu yöntem çok başarılı ve defalarca denenmiş bir yöntemdir. Papağan tamamen evcilleşinceye kadar sopa tekniği ve zaruri haller dışında kafes dışına çıkarılmamalıdır zira kafes dışında serbest dolaşma evcilleşme sürecini uzatmaktadır.
Papağanlarla konuşan adam olarak bilinen Ken Globus bu tekniğin daha geliştirilmiş bir türünü uygulamaktadır. Kristal küre adlandırdığı bu teknikte t tünekteki papağanın üzerinde ellerini bir küre işaret edermiş gibi hareket ettirmektedir. Burada papağanın dikkatini dağıtmakta ve biraz da papağanın güvenini sağlamakta, ardından da tek elini dikkatini dağıtmakta kullanırken diğeri ile de temas sağlamaktadır.

Burada en önemli nokta papağan ile yaşanacak ilk temastadır. Zira buzlar bir kez kırıldı mı artık papağanınız neredeyse tamamen evcilleşmiş demektir.

Ken Globusun daha saldırgan papağanlarda uyguladığı diğer teknikler ise demir yumruk ve gergin avuçtur. İlkinde yumruk yapılarak bilek içe doğru kıvrılmakta, ikincisinde de parmaklar birleştirildikten sonra parmak uçları mümkün olduğu kadar geriye itilmektedir.

Ancak ikisinde de fikir aynıdır deriyi gergin tutarak papağanın ısırmasını engellemek. Birkaç kez bileğin ya da avuç içinin papağana doğru hareket ettirilmesinden sonra papağan artık ısırmanın ya da saldırmanın çözüm olmadığını anlayacaktır. Bundan sonra kristal küre tekniği ya da diğerleri uygulanabilir.

Ken, özellikle büyük papağanlarda bu ilk teması sağlamak için kafasını da kullanmaktadır.

Ken Globus papağan üzerinde oluşacak baskıyı papağanı baş seviyesinin üstüne çıkararak ve yüzünü gizleyerek azaltmaktadır.

Ken Globus papağanlar dünyasında bir idol olarak anılmakta ve kendisine ait pek çok sayıda teknik bulunmaktadır. Yukarıda anlatılan teknikler bunlardan yalnızca birkaçıdır ve sadece eğitimdeki temel felsefenin anlaşılması için anlatılmıştır. Tecrübesiz kimseler tarafından hiçbir şekilde denenmemelidir. Hem papağanın hem de eğiticisinin çok ciddi anlamda yaralanmasına yol açabilir.

İleri eğitim-Clicker eğitimi:

Clicker, pozitif koşullandırma ile evcil hayvan eğitiminde sıkça kullanılan bir aparattır.

Kapalı bir kutu içerisindeki metal bir levhadan oluşan Clicker kendine has ve keskin bir ses üretmektedir. Temel olarak papağanınızın iyi bir şey yaptığını ve bunun ardından ödülün geleceğini gösteren bir araçtır. Bunun yerine aferin veya benzeri bir kelime de kullanılabilir.

Fakat papağanınız olumlu bir hareket yaptığında derhal bu sesi duymalıdır aksi halde yaptığı davranış ile ödül arasındaki bağı geç kavrayabilir ya da aradaki bağı hiç kuramayabilir. Trick-training ya da Clicker training olarak adlandırılan ileri eğitim ancak ve ancak tamamen evcilleşmiş ve tüm temel eğitimi tamamlamış papağanlarda uygulanabilmektedir. İlk aşamada papağanın çok sevdiği bir yiyeceğin bulunması ve bu yiyeceğin papağanın diyetinden tamamıyla çıkarılması gerekmektedir.

Papağanlar çoğunlukla kabak çekirdeği, üzüm, yer fıstığı, ceviz gibi yiyecekleri çok fazla severler. Yem kabını söktükten birkaç saat sonra papağanınızı normalde bulunduğu odanın dışındaki ve sakin bir odaya alın. T tüneğe yerleştirdikten sonra clickere basın ve ardından sevdiği yiyecekten çok küçük bir parça verin. Yiyeceğin boyutu hemen tüketilebilecek kadar küçük olmalıdır, aksi halde eğitim bölünebilir. Örneğin eğitim için yer fıstığı kullanacaksanız fıstığı önceden 8e veya 10a bölmelisiniz. Yiyeceğin önceden hazırlanması eğitimin bölünmesini ve dikkatinin dağılmasını engelleyecektir.

Yiyeceği vermeye papağanınız clicker=ödül bağlantısı kurana kadar devam ettirin. Bu yaklaşık olarak 1-2 gün sürebilir. Eğitimi her gün aynı saatlerde yapmanız ve çok uzun tutmamanız yerinde olur. Her ders 15-20 dakika civarında olmalıdır. Dikkati çok dağılırsa ara vermeniz gerekebilir.

Çık-İn komutları:

Papağanınız evcilleştikten sonra yapılması gereken ilk şey çık ve in komutlarının öğretilmesidir. Papağanlar genellikle sürü içerisinde yaşadıklarından bir üst-alt ilişkisi içerisindedirler ve belirli bir seviyenin oluşturularak ev (sürü) içerisinde liderin siz olduğunu göstermeniz gereklidir. Başarmağınızı avuç içine doğru katlayın ve diğer parmaklarınız bitişik şekilde aşağıdan bir hareketle papağanın göğsüne doğru hareket ettirin ve çık komutunu verin. Pek çok papağan elin göğüs kısmının altına doğru itilmesiyle ele çıkacaktır. Burada dikkat edilecek husus papağan çıktıktan sonra elin omuz seviyesine yakın bir yükseklikte tutularak papağanın omuza çıkmasını engellemektir.

Papağanın ele çıkmasının ardından küçük bir ödül özellikle ilk başlarda papağanı motive edecektir. Ardından papağana in komutu vererek yine göğüs kısmının alt kısmı T-tüneğe doğru yaklaştırılmalıdır. Birkaç denemenin ardından papağanınız olayı kavramaya başlayacaktır. Papağanınız ele gelirken sadece ve sadece çık komutu kullanılmalı diğer yerlere (kafes, t-tünek, masa vs) giderken sadece ve sadece in komutu kullanılmalıdır. Bu onun komutları karıştırmaması için şarttır. Bu eğitim papağan komutları tamamıyla öğrenene kadar devam etmeli ve eğitim sürekli tazelenmelidir. Lider papağanın siz olduğunu öğrenmesi ileride yaşanabilecek pek çok sorunun engellenmesini sağlayacaktır.

Tuvalet Eğitimi:

Papağanınız sürekli omzunuzda veya dışarıda duruyorsa olur olmadık yer ve zamanda dışkılaması sorun yaratabilir. Tuvalet eğitimi için papağanınızın dışkılama alışkanlıkları ile dışkılamadan hemen önce yaptığı davranışları iyi analiz etmeniz gerekir. Örneğin papağanların çok büyük bir yüzdesi havalanmadan hemen önce tuvaletlerini yapacaktır ve yine çok büyük bir yüzdesi tuvalet öncesi vücudunu olabildiğinde arkaya atacaktır.

Papağanınızın tuvaletini yapacağını düşünüyorsanız bundan hemen önce bir komut vermelisiniz. Bu görsel ya da sözel herhangi bir komut olabilir. Dışkılamanın ardından clicker+ödül vermeniz gerekebilir ancak bazı papağanlarda bir aferin ya da bir sevgi gösterisi de yeterli olabilir. Bunu belli bir süre boyunca devam ettirirseniz papağanınız artık komut ile tuvaletini yapmasını öğrenecek ve diğer zamanlarda bunu yapmayacaktır. Papağanınızın tuvalet ihtiyacını sürekli aynı yerde (kafes, T-tünek, sürekli aynı yere konulan bir gazete, odanın bir köşesi vs) gidermesini sağlarsanız papağanınız tuvalet ihtiyacı doğduğunda oraya gitmek istediğini belirterek sizi önceden uyaracaktır.

Etrafında Dönme Numarası: Eğitim boyunca aynı kalemi kullanmak üzere kapak rengi diğer kısmından farklı renkte bir kalem seçin. Kalemi alın ve kapaklı ucunu papağanınıza doğru 10-15 cm uzaklıkta tutun.Kalemin ucuna dokunduğu an clicker+yem ile ödüllendirin. clickeri tam dokunduğu anda, iyi bir zamanlama ile basmak çok önemlidir. Aynı hareketi birkaç kez yaptıktan sonra kalemi yavaş yavaş uzaklaştırarak devam edin.Artık birkaç adım atarak kalemin ucuna dokunuyorsa bir sonraki adıma geçebilirsiniz. Papağanınız size doğru bakarken(ortadaki ok yönünde) 1 numaralı yay şeklinde kalemi etrafında çevirin. Kalemin ucuna her dokunuşunda clicker+yem ile ödüllendirin. Ardından 2, 3, 4. numaralı yay. Her defasında papağanınız ok yönünde ve size doğru bakıyor olmalıdır.

Kalemi her defasında biraz daha etrafında çevirin. Eğer papağanınız anlamakta güçlük çekiyorsa aşama sayısını artırabilirsiniz. Artık etrafında tam bir tur atıyorsa dön sesli komutunu yeni komut olarak ekleyebilirsiniz. Bu arada kalemi de yavaş yavaş kullanmamaya başlamalısınız. Yumuşak bir geçiş olmalıdır. Artık yeni komut(sesli, görsel vb) kalemin yerini alacaktır. Böylelikle papağanınıza dön komutu vererek, işaret parmağınızla küçük bir daire hareketi yaparak ya da dilediğiniz diğer bir komutla kendi ekseni etrafında dönmesini sağlayabilirsiniz.

Geri Getirme Numarası: Normal bir ev anahtarını ya da bir madeni parayı iyice yıkayın ve kurulayın. Parlak kaplamanın bozulmamış olması çok önemlidir. Papağanınıza bu metal objeyi verin ve altına metal bir yem kabını tutun. Papağanınız eninde sonunda sıkılıp anahtarı atacaktır. Anahtar yem kabına düşüp ses çıkardığında clicker+yem ile ödüllendirin. Bunu belli bir süre tekrarladıktan sonra papağanınız ses ile ödülü ilişkilendirecektir. Anahtarı biraz sağ tarafından verip kabı vücudunun altında tutun. Giderek kabı da sol tarafa çekin. Papağanınız olayı kavradıysa kap ile anahtarın arasındaki mesafeyi yavaş yavaş artırın. Artık anahtarı almak için bir adım ardından iki. Adım atacaktır. Artık masada epey mesafe kat ederek anahtarı kaba atıyorsa anahtarı masanın üstüne bırakmaya başlayabilirsiniz.

Bu aşamada anahtarı bıraktığınızda getir komutunu verirseniz iyi olur. Anahtar yerine başka herhangi bir obje de kullanabilirsiniz ama temiz olması ve papağanınızın parçalayama cağı kadar sağlam bir şey olması önemlidir.

www.friendfeed.com  sitesinden alınmıştır.

-------------------------------------------------------------------------------

         

Eğitimde Yapılan Hatalar ve Olumlu Koşullandırma

Papağanınızda bağırma, ısırma, yemleri etrafa saçma, hırlama, tüy yolma v.b sorunlarla karşılaştığınızda acaba onu bu konuda sizin eğittiğiniz hiç aklınıza geldi mi?
Bir canlandırma yapalım? Papağanınız küçük bir kafes içerisinde, oyuncaksız, beyinsel aktiviteyi sağlayacak herhangi bir uyarıcı olmadan bütün gün hareketsiz bir şekilde duruyor. Bir gün, günbatımında doğal içgüdüsü gereği bağırıyor ve olumsuz bir şekilde olsa da daha önce sahibinden hiç görmediği kadar ilgi alaka görmeye başlıyor. Ertesi gün aynı saatlerde tekrar bağırmaya başlıyor ve yine aynı tepki. Bir süre sonra papağanınızın beyninde şöyle bir denklem beliriyor bağırma=ilgi. Siz papağan sahibi olarak bunu ona öğretmiş bulunuyorsunuz. Bundan sonra bağırma o kadar aşırı bir boyuta ulaşıyor ki papağan satılmak durumunda kalıyor. Yeni sahibine alışana kadar papağan sessiz davranıyor ancak gerçek yüzü ortaya çıkınca tekrar satılıyor . Bunun sonucunda Sn. Verena Kaya nın bahsettiği üzere papağan bir turnike papağan; yani sürekli alınıp-satılan bir papağan haline geliyor. Sonuç: sürekli sahip değiştirmek zorunda kalan mutsuz ve aklı karışmış bir papağan, papağanlardan çekinen ve artık onlardan korkar hale gelen pek çok insan.

 Bir canlandırma yapalım Papağanınız kafesin üzerinde geziniyor ve siz onu elinize almak istiyorsunuz. Aslında o size vücut diliyle bunu istemediğini, baharın gelmesiyle hormonların en üst seviyeye çıktığını belli ediyor ancak siz tecrübesizliğinize yenilerek ona uzanıyorsunuz. Papağanınız sizi ısırmayacak olsa bile size karşı hamle yapıyor. Siz korkup bir anda elinizi geri çekiyorsunuz. Bu durum aynı dönemde defalarca tekrarlanıyor ve son derece evcil papağanınız artık elinize almak istediğinizde sadece sizi ısırarak bundan kaçınabiliyor. Sonuç: mutsuz, kalbi kırık ve artık papağanından korkar hale gelen bir papağan sahibi, evde patronluğunu ilan eden ve daha da agresif hale gelen ancak mutsuz bir papağan. Başka bir örnek Papağanınız eve geliyor. Yeni bir ortam, tanımadığı insanlar? Tedirgin olduğundan hırlıyor ve siz onu yalnız bırakıyorsunuz. Bir defa tekrarlandığında siz aynı hareketi tekrarlıyorsunuz. Sonuç: hırlayan ve sürekli tedirgin bir papağan, hayal kırıklığı içinde ve ne yapacağını bilmez bir papağansever. Verilen örneklerde görüldüğü üzere papağana aslında bazı kötü davranışlarını öğreten de aslında biz papağan sahipleriyiz.

Papağan eğitimi ile ilgili olarak öğrenilmesi gereken ilk şey evde lider papağanın siz olduğunuzu kabul etmeniz ve bunu papağanınıza kabul ettirmenizdir. Papağanlar sürü içerisinde yaşarlar ve dolayısıyla hiyerarşik bir yapılanma kaçınılmazdır. Papağanınıza çok fazla özgürlük vermeniz ve dilediğini yapabilmesi onu lider papağan haline getirir ve sorunlara yol açması kaçınılmazdır. Bunun önlenmesi için bir rutin geliştirmeniz, örneğin papağanınızı 20:00-22:00 arası serbest bırakmanız ve bunun dışında onun isteğiyle dışarı çıkamaması, gerekir. Örneğin papağanınızı kafesine sokarken zorlanıyorsanız ve bu bir kovalamacaya dönüşüyorsa sizin lider konumunuz ciddi anlamda sarsılıyor demektir. Lider pozisyonu sağlamak için en önemli husus in-çık komutlarının çok sıkı bir şekilde öğretilmesidir. Bu komutlara istisnasız bir şekilde uyması sizin kontrolünüzü sağlayacaktır. Bazı papağanseverlerin bu duruma karşı çıkacağını ve biraz sert ya da acımasızca geldiğini tahmin edebiliyorum ancak şunu unutmamak gerekir ki eğer evde uyulması gereken kuralları siz koymazsanız papağanınız onları sizin yerine koyacaktır.
Bu hususu ortaya koyduktan sonra olumlu koşullandırma konusunu açıklamak istiyorum. Papağanların eğitiminde cezalandırma, bağırma ya da diğer olumsuz tavırların hiçbir etkisi yoktur. Bir papağanı eğitmenin tek yolu olumlu koşullandırmadır. Burada önemli üç unsur vardır.
1-)Davranış
2-)Tepki
3-)İlliyet bağı (sebep-sonuç ilişkisi)

Yazımızın en başında verilen örnekte papağan raslantısal olarak bağırıyor, tepki olarak ödül (ilgi) alıyor ve bunun sürekli tekrarlanması üzerine aralarındaki sebep-sonuç ilişkisini çözüyor. Bundan sonra ilgi alabilmek için bağırması yeterlidir. Bu gibi olumsuz davranışların düzeltilmesi ancak şu yöntemle mümkündür. Papağımızın kurmuş olduğu illiyet bağını kırmak adına bu davranışına tepkisiz kalmak gerekir. Örneğin bağırıyorsa ve bulunduğumuz odada ise odayı ona hiç bakmadan terk etmek gerekir. Bağırma ne kadar sürerse sürsün odaya dönülmemelidir. Sessiz kalmaya başladıktan sonra 1-2 dakika beklemeli ve odaya dönerek yoğun bir ilgi gösterilmelidir. Burada amaç bağırma=ilgi şeklinde oluşan denklemi sessiz kalma= ilgi olarak değiştirmektir. Sessiz kalma yerine bir ıslık ya da isminizi söylemesi gibi bir şeyi de seçebilirsiniz. Fakat davranış bozukluklarının düzeltilmesi olumlu davranışların öğretilmesinden kat ve kat zordur. Dolayısıyla bunların daha yerleşmeden engellenmesi hem papağanınız için hem de sizin için en kolay olanıdır.
Diyelim ki papağanınız kafesine girmemekte direniyor ve her defasında bir kovalamaca yaşanıyor. Papağanınızın en sevdiği yiyeceği sadece ve sadece kafesin içerisine girdiği anda vermeyi deneyebilirsiniz. O zaman papağanınızda oluşan denklem kafese girmek=ödül olacaktır. Burada ödül papağanınızın çok sevdiği bir yiyecek olabileceği gibi kafasını kaşımak, bir sevgi gösterisi ya da basit bir aferin de olabilir. Bu, papağanınızın motivasyonuna ya da daha doğrusu neyin motive ettiğine bağlıdır.
Umut ediyorum bu yazı sizlerin papağanların düşünce tarzını anlamanızda yardımcı olmuştur....

forum sultancik  sitesinden alıntıdır.